Het is 2022. Een groepje van circa 15 Floriadebezoekers loopt de nieuwe Aeres Hogeschool in Almere binnen, onder begeleiding van een gids. Ze kijken met verwondering naar de lichte en groene omgeving om zich heen. Het interieur van de blikvanger, gelegen aan het Campusplein en aan een van de hoofdtoegangswegen van de Floriade, is zo rijk van groene planten voorzien dat ‘buiten’ en ‘binnen’ met elkaar vervloeien. Ze voelen het duidelijk: dit gebouw leeft en ademt. Het ademt tegelijkertijd rust en bedrijvigheid, het ademt ruimte en het ademt…zuurstof.
Dit is dus die ‘Groene Long’, zoals dit bouwwerk ook wel genoemd wordt en waarvoor de bezoekers ingetekend hebben op deze excursie. Om het gebouw te leren kennen dat volgens de berichtgeving van top tot teen groen en duurzaam is. Een gebouw waar zelfs op het dak bomen groeien en waar alles gericht is op circulariteit.
Een bezoekster stelt direct een praktische vraag: ‘Hoe krijgen die planten aan de gevel eigenlijk water’? De gids vertelt dat het gebouw ingericht is als een circulair systeem. ‘Er is een installatie voor de watervoorziening die zoveel mogelijk gebruik maakt van water dat wordt opgevangen in de daktuin’, licht hij toe. ‘Ook het verantwoord gebruik van materialen is een speerpunt geweest bij de bouw’, vervolgt hij. ‘Er is zelfs een materialenpaspoort waarin de herkomst en de mogelijke toekomstige bestemming van de gebruikte materialen in het gebouw is vastgelegd’. De gids gunt de bezoekers hiermee een kijkje in de borging van circulariteit in het nieuwe gebouw. ‘Veel materialen zijn recyclebaar of biologisch afbreekbaar en veel materialen zijn ook zelf samengesteld uit hergebruikte grondstoffen’ legt hij uit. Hij noemt als voorbeeld dat bij de realisatie van de nieuwbouw goed werd samengewerkt met het Upcycleperron en met de Groene Betoncentrale van Almere. Hierdoor kon afval dienen als grondstof voor het gebouw en voor delen van de inrichting.
De groep wandelt verder door het gebouw. Er is veel daglicht en het is er aangenaam koel, een plezierige constatering op deze warme, broeierige dag. ‘Hoe doen ze dat, met al dat glas rondom?’, vraagt iemand in de groep. De gids vertelt over de maatregelen om de lichtinval te reguleren. Om te beginnen wijst hij op de oostgevel, waar de groep via de hoofdingang naar binnenkwam. ‘U ziet dat de hele gevel van beneden tot boven begroeid is met planten. Die dempen ’s ochtends het zonlicht’. Hij vervolgt: ‘Ertegenover, aan de westzijde, heeft de gevel horizontale lamellen en zonnepanelen die het zonlicht aan de buitenkant weren en toch voldoende daglicht binnenlaten. En als u straks nog eens om het gebouw loopt, zult u zien dat de bovenzijde van het gebouw aan de zuidkant ver uitsteekt. Dat geeft een mooie schaduwwerking voor de onderliggende verdiepingen.’ De bezoekers horen hoe de gevels op deze manier energie en kosten besparen voor koeling en elektrische verlichting. En dat terwijl het gebouw transparant blijft en iedereen een kijkje van buiten naar binnen gunt.
Langs een weelderig groen lint van begroeiing loopt de groep door het gebouw. De trappen op langs verdiepingen met namen als: ‘Bodem’, ‘Water’, ‘Lucht’ en ‘Leven’. Ze komen op het dak, waar ze een daktuin aantreffen. Er wordt groente verbouwd en er zijn leuke zitjes bij een waterbassin. ‘Die dient voor de opvang van het hemelwater’, meldt de gids. Er is een verder een groot veld met zonnepanelen en er is een flinke groep bomen aangeplant. De zonnepanelen brengen een discussie over energie op gang: ‘Het is nu warm en zonnig, maar hoe gaat het met de energievoorziening in de winter?’, vraagt een bezoeker. De gids raadpleegt zijn papieren: ‘Aeres wil dit gebouw energieneutraal laten functioneren en dat heeft een heel lijstje met maatregelen opgeleverd’. Hij wijst naar beneden: ‘Het dak waar jullie op staan is geïsoleerd en dat geldt ook voor de gevels. De zonnepanelen hier op het dak en aan de gevels wekken de benodigde stroom op. Een warmtepomp zorgt verder voor de verwarming van het gebouw. Daarbij wordt met warmtecollectoren warmte opgeslagen in de bodem’. De gids vertelt verder dat Aeres onderzoekt of het gebouw aangesloten kan worden op een ‘Smart Thermal Grid’, een warmte-koude-opslag op wijkniveau. Daarmee kan op warmteniveau volledige energieneutraliteit bereikt worden.
De bezoekers lopen terug door het gebouw, waar het inmiddels drukker is geworden. Overal zien ze groepjes studenten en medewerkers die met elkaar samenwerken; laptops, papier en koffie op tafel. Ook zijn er lokalen waar grotere groepen studenten samen met een docent aan het werk zijn. De gids vertelt: ‘Je hoeft hier maar om je heen te kijken en je ziet dat je overal kunt werken. Doordat de ruimtes qua zicht in verbinding met elkaar staan zoeken de mensen hier snel de samenwerking met elkaar op. Met al die planten is de lucht fris, het voelt hier gewoon heel plezierig en gezond aan’. ‘Er is hier nog steeds veel daglicht’, merkt een van de bezoekers op nu de groep zich dieper in het gebouw bevindt. De gids wijst naar boven: ‘Hier kun je goed zien dat de verdiepingen van de school uit vides bestaan in plaats van volledig dichte verdiepingsvloeren. Daardoor kan het licht overal komen, ook als je meer in het centrum van het pand komt’.
Terug bij de hoofdingang staat de volgende groep alweer te wachten voor een rondleiding. Geïnspireerd nemen de bezoekers afscheid van de gids. Buiten kijken ze nog een keer om naar de imposante, volledig begroeide gevel van Aeres Hogeschool Almere. Ze snappen nu waarom dit gebouw als ontvangstgebouw wordt ingezet tijdens de Floriade. ‘Growing Green Cities’ luidt het Floriadethema. Ja, dit gebouw ademt dat thema letterlijk en figuurlijk… als een ‘Groene Long’.
Achtergrond
Bovenstaande sfeerimpressie schetst de nieuwbouw die Aeres Hogeschool Almere wil realiseren op het Floriadeterrein. De ontwikkeling van de Floriade betekent voor de hogeschool een enorme stimulans, omdat de thema’s van de Floriade nauw aansluiten bij haar onderwijs- en onderzoekthema’s ‘Food’, ‘Nature’ en ‘Urban Green’.
Sinds 2010 is Aeres Hogeschool gevestigd in het centrum van Almere. In de afgelopen jaren zijn bacheloropleidingen ontwikkeld in de domeinen van biologie, voeding & gezondheid, groene stedelijke ontwikkeling, geo media & design en duurzame bedrijfskunde. Daar zal de komende jaren nog een opleiding over stedelijke voedselproductie bij komen, evenals twee masteropleidingen, gericht op stedelijke voedselsystemen c.q. voeding en gedrag. Onder leiding van lectoren verricht Aeres Hogeschool bovendien praktijkgericht onderzoek naar de relatie tussen voeding en gezond leven en naar de invloeden van groen op de gezondheid van stedelingen. Hier komt nog een extra onderzoeksgroep bij, met als aandachtsgebied ecologie. Er wordt bovendien nagedacht over een onderzoeksproject met daaraan verbonden onderwijs, op het gebied van de Sustainable Development Goals.
Aeres Hogeschool Almere groeit, tegen de landelijke trend in. De kwaliteit van de opleidingen van Aeres Hogeschool Almere wordt gewaardeerd, evenals het feit dat in en rond Almere veel activiteiten plaatsvinden die studenten de gelegenheid geven voor relevante en innovatieve projecten, stages en praktijkonderzoek.
Het is voor de Hogeschool van grote betekenis dat er, aansluitend op de planvorming rond de Floriade, is ingezet op het ontwikkelen van de Flevo Campus. Deze fysieke locatie op het Floriadeterrein moet gaan fungeren als kennisknooppunt op het gebied van “Feeding the City”. Aeres heeft het besluit genomen om voor Aeres Hogeschool Almere de noodzakelijke nieuwbouw te realiseren op de Flevo Campus. Door deze stap zal de Hogeschool binnen enkele jaren gevestigd zijn in een omgeving waar op een bijzondere wijze zichtbaar wordt hoe de groene, gezonde en duurzame stad van de toekomst eruit kan zien. De ideale context voor Aeres Hogeschool Almere.
Floriadekwaliteit van de ‘Groene Long’
Aeres noemt het nieuwe onderwijsgebouw ‘de Groene Long’ en wil hiermee een voorbeeld leveren van gezond, klimaatbestendig, luchtzuiverend en energieneutraal bouwen. Het welzijn van de mens staat centraal.
Aeres investeert zelf fors in de realisatie van de nieuwbouw. Omdat het gebouw op het Floriadeterrein wordt gebouwd en ten tijde van de Floriade ook zal fungeren als entreegebouw, worden er speciale eisen gesteld aan duurzaamheid, circulariteit en groen. Vanuit het Fonds Verstedelijking Almere is een subsidie toegezegd om aan deze kwaliteitseisen te voldoen. De definitieve goedkeuring voor het verlenen van de subsidie vindt eind juni 2019 plaats, op basis van een projectvoorstel dat Aeres indient met betrekking tot de besteding van de subsidie om te komen tot Floriadekwaliteit. Aeres vertaalde de criteria voor Floriadekwaliteit in een aantal concrete zaken:
- Duurzaam watergebruik
- Energie: energieneutraliteit
- ‘Groene Long’
- Arboretum
- Groen dak
- Groene gevel
- Groen interieur en gezondheid
- Gezonde/Frisse Scholen
- Materiaal/circulariteit
Het resultaat is een ontwerp voor een energiezuinig gebouw dat aansluit op de omgeving en bijdraagt aan (bio)diversiteit, groen, innovaties en leefbaarheid. De ‘living lab’-omgeving van het nieuwe gebouw sluit goed aan bij de toepassing van kennis en praktijkgerichtheid, die in het onderwijs centraal staan. In het gebouw en de omgeving vinden innovaties plaats. Studenten verzamelen hier hun kennis en wisselen die uit met elkaar en met de omgeving. Er is veel aandacht voor het creëren van een gezonde leer- en werkomgeving en voor verantwoord materiaalgebruik. Bij dat laatste thema worden tal van nieuw ontwikkelde en hergebruikte materialen overwogen. Materialen als ‘biocomposiet’, ‘bamboe gevelpanelen’, ‘gordijnen van plastic afval’ en ‘jute isolatiemateriaal’ vormen een kleine greep uit de lijst. Vanuit duurzaamheidsoverwegingen wordt ook het werken met lokale leveranciers als aandachtspunt meegenomen.
Aeres Hogeschool Almere kiest ervoor om de Sustainable Development Goals als een belangrijke richtlijn voor denken en handelen te hanteren. Dit zal ook zichtbaar worden in het nieuwe gebouw. Zo ontstaat een consistent samenspel van krachten, dat de aanduiding ‘iconisch’ zeker zal verdienen.